Umowa dożywocia nie jest co prawda umową handlową, ale reguluje problematyczną kwestię społeczną - dzięki niej starsze osoby mogą liczyć na dożywotnią opiekę, a ktoś, kto się tego podejmuje, na nabycie majątku, często nieruchomości. Stosunek dożywocia nie jest już tak częsty jak kiedyś, jednak ciągle się zdarza. Ze względu na jego specyfikę i dość delikatny przedmiot takiej umowy, ważne jest, by dokładnie ująć wszystkie aspekty stosunku prawnego w umowie.
Umowa dożywocia - charakterystyka
Stosunek dożywocia wynika z przepisów kodeksu cywilnego, także treść i forma umowy dożywocia ujęte są w ustawie. Według nich jest to umowa zobowiązująca, odpłatna i wzajemna - oznacza to, że obie strony kontraktu mają wobec siebie zobowiązania, a przynajmniej jedno z nich ma charakter pieniężny. W praktyce umowa dożywocia polega na tym, że właściciel nieruchomości zobowiązuje się przenieść na nabywcę własność nieruchomości, nabywca z kolei zobowiązuje się do dożywotniego utrzymania zbywcy i opiekowanie się nim. W art. 908 kodeksu cywilnego ustawodawca precyzuje sposób, w jaki nabywca powinien roztoczyć opiekę nad zbywcą - jeżeli strony nie zawrą osobnego porozumienia, regulującego tę kwestię, powinien on:
- przyjąć zbywcę jako domownika,
- zapewnić mu wyżywienie, ubranie, mieszkanie, światło, opał,
- zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie,
- sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom.
Kontrakt powinien być skonstruowany bardzo precyzyjnie i dokładnie opisywać zakres opieki (zwłaszcza jeśli zbywca nieruchomości jest osobą starszą i chorującą), a także które wydatki, związane z trybem życia zbywcy ma ponosić nabywca (powstają często wątpliwości co do wydatków na aktywności i rozrywki zbywcy - nabywcy nie zawsze są skłonni je uiszczać).
Z uwagi na to, że umowa dożywocia dotyczy nieruchomości, powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. W tej samej umowie, w której następuje zbycie nieruchomości, musi znaleźć się zapis o obowiązkach i odpowiedzialności nabywcy.
Umowa dożywocia - strony
Stronami umowy dożywocia są zazwyczaj członkowie rodziny lub osoby, które łączy jakiś stopień bliskości, nie istnieją jednak ustawowe wymogi co do łączących strony stosunków lub więzi. W kontrakcie nazywane są nabywcą (strona, która nabywa prawa do nieruchomości, ale także zobowiązana do świadczenia dożywotniego utrzymania bądź obciążenia nabytej nieruchomości prawem - służebnością mieszkania bądź inną służebnością osobistą - albo do spełniania powtarzających się świadczeń) i dożywotnikiem, czyli osobą, której nabywca powinien zapewnić dożywotnie utrzymanie.
Umowa dożywocia - przedmiot
Do przedmiotów umowy dożywocia możemy zaliczyć z jednej strony nieruchomość, która powinna być dokładnie opisana i wskazana w akcie notarialnym, z drugiej natomiast - cały wachlarz obowiązków ze strony nabywcy. Według kodeksu jest to zapewnienie wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, a także opieki, pielęgnacji i lekarstw w przypadku choroby. Jeśli między stronami w trakcie trwania stosunku dożywocia popsują się relacje, sąd może zamienić obowiązek opieki osobistej na rentę, wypłacaną dożywotnikowi w comiesięcznych transzach.
Zobacz też:
