Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych umożliwia autorowi dzieła dysponować prawami majątkowymi do utworu. Twórcy dokonują przeniesienia w różnych okolicznościach: przy zawieraniu umowy o działo lub umowy o zlecenie, cedują autorskie prawa majątkowe na pracodawcę lub zrzekają się ich przy okazji udostępnienia dzieła do publicznego użytku. Niezależnie od powodu zawarcia takiej umowy, dla obu stron ważne jest, by została dobrze skonstruowana.
Umowa o przeniesienie praw autorskich często mylona jest z udzieleniem licencji na korzystanie z utworu. Mimo pozornych podobieństw, oba kontrakty różnią się całkowicie. Udzielenie licencji to oświadczenie woli autora dzieła, w którym zezwala on na korzystanie w ograniczonym zakresie z utworu, odpłatnie lub za darmo. Przeniesienie praw autorskich ma znacznie szerszy zasięg.
Co warto wiedzieć przed zawarciem umowy o przeniesienie praw autorskich?Pamiętajmy, że przedmiotem takiej umowy są jedynie autorskie prawa majątkowe, które, w przeciwieństwie do autorskich praw osobistych, są zbywalne. Co to oznacza? Że nie możemy zmusić twórcy do zrzeczenia się prawa do podpisania dzieła swoim nazwiskiem. Nawet, jeżeli autor w chwili zawierania umowy nie wyraża chęci oznaczania utworu jako swojego dzieła, nie możemy mu tego odmówić, jeżeli zażąda tego później. Cesja autorskich praw majątkowych daje jednak osobie, na którą są one przeniesione, duża swobodę w dysponowaniu utworem i czerpania z niego korzyści. Co istotne, należy dokładnie oznaczyć w umowie zakres jej obowiązywania i wyraźnie określić, że jej celem jest scedowanie praw majątkowych przez autora na inna osobę. Bez takiego zapisu kontrakt będzie w świetle prawa tylko licencją, co znacznie ograniczałoby możliwości cesjonariusza, czyli osoby, na którą przeniesiono autorskie prawa majątkowe.
Umowa cesji autorskich praw majątkowych należy do kategorii umów nienazwanych, co oznacza, że przepisy prawa nie przewidują dla niej szczególnej formy, nie precyzują też elementów, jaki muszą się w niej znaleźć. Jednak ze względu na interes obu stron wskazane jest, aby spisać ją z należytą starannością.
Po pierwsze - oznaczenie stron i przedmiotu umowy
Nie trzeba chyba tłumaczyć, że dokładne wskazanie w tekście autora, osoby fizycznej lub prawnej, na którą przenoszone są prawa autorskie, a także dzieła, którego dotyczy kontrakt, są kluczowe. Jest to ważne nie tylko w razie ewentualnego dochodzenia swoich praw przez którąś ze stron, ale także w przypadku, gdy autor stworzył wiele utworów, zaś umowa dotyczy tylko jednego.
Po drugie - pola eksploatacji
Pola eksploatacji można najkrócej określić jako działania, jakie może podejmować cesjonariusz w ramach korzystania z autorskich praw majątkowych. W przepisach rozdziału 5 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych znajdziemy przykłady takich działań - na podstawie umowy osoba, na którą scedowano prawa majątkowe może rozpowszechniać utwór, zwielokrotniać go lub udostępniać. Ustawa jasno jednak mówi, że przeniesienie obejmuje tylko te pola eksploatacji, jakie zostały zapisane w umowie, warto więc dokładnie je opisać. Można tez zawrzeć umowę tylko co do pól eksploatacji znanych w momencie zawierania umowy. W razie pojawienia się nowych możliwości, treść kontraktu można rozszerzyć za pomocą aneksu.
Po trzecie - wynagrodzenie
Przeniesienie praw autorskich zazwyczaj jest czynnością odpłatną, w umowie powinien więc pojawić się zapis o wysokości wynagrodzenia, jakie z tego tytułu przysługuje autorowi dzieła. W przypadku, gdy cesja praw odbywa się nieodpłatnie, również należy zawrzeć to w umowie. Autor powinien otrzymywać wynagrodzenie za każde pole eksploatacji osobno, zaś zapisy umowy powinny dokładnie uwzględniać wysokość każdego z nich. W przypadku, gdy strony nie zawrą w treści kontraktu takiego punktu, wynagrodzenie twórcy oblicza się na podstawie korzyści, jakie odniósł cesjonariusz. Sumy wypłacane autorowi można określić kwotowo lub procentowo, za podstawę biorą ilość egzemplarzy dzieła i cenę każdego z nich.
Po czwarte - inne postanowienia
W tym punkcie umowy możemy uregulować kwestie związane z autorskimi prawami zależnymi, czyli możliwością dokonywania przeróbek, adaptacji czy tłumaczeń. Według ustawy, jeżeli nie ma innego zapisu w umowie, należą one do autora dzieła. Warto zawrzeć też zapis odnoszący się do dalszego zbywania autorskich praw majątkowych, czyli określić, czy cesjonariusz może je przenosić na inne osoby.
Po piąte - data i podpisy stron
Jak w przypadku każdej umowy, strony muszą umieścić datę jej zawarcia i podpisać się pod tekstem, w miejscu do tego wyznaczonym. Jeżeli kontrakt ma więcej niż jedną stronę, można parafować kolejne strony.
